Grażyna Bacewicz

Kalendarium - 1929–1938

1929

Grażyna Bacewicz rezygnuje z podjętych półtora roku wcześniej studiów filozoficznych na Uniwersytecie Warszawskim.


21 stycznia — prawykonanie Stabat Mater Karola Szymanowskiego.
29 stycznia — ukazuje się powieść Ericha Marie Remarque’a — Na Zachodzie bez zmian.
6 czerwca — premiera filmu Pies andaluzyjski w reżyserii Luisa Buñuela i Salvadora Dali.
24 października — krach na nowojorskiej giełdzie rozpoczyna tzw. wielki kryzys.

1930

Grażyna Bacewicz razem z bratem Witoldem występuje na Litwie (Kowno), wykonując m.in. swoją kompozycję — Sonatę na skrzypce i fortepian.


Karol Szymanowski zostaje rektorem Akademii Muzycznej w Warszawie, powstałej po przekształceniu Konserwatorium Warszawskiego.
13 kwietnia — pierwsza wystawa sztuki nowoczesnej w Łodzi uważana za początek istnienia Muzeum Sztuki, jednej z najstarszych placówek na świecie poświęconych sztuce współczesnej.
29 czerwca — przychodzi na świat Sławomir Mrożek.
23 grudnia — prawykonanie Symfonii Psalmów Igora Strawińskiego.
Jean Sibelius pracuje nad VIII Symfonią.
W Warszawie ukazuje się drukiem powieść Stanisława Ignacego Witkiewicza — Nienasycenie.

1931

Brat Grażyny — Kiejstut kończy studia na Uniwersytecie Warszawskim i wyjeżdża do Kowna.


Odejście Karola Szymanowskiego z warszawskiej Akademii Muzycznej.
24 października — w Związku Radzieckim przychodzi na świat Sofia Gubajdulina.
26 października — początek procesu przeciw opozycji centrolewicowej, zwanego brzeskim. W jego wyniku 10 przywódców Centrolewu (m.in. Wincenty Witos) zostało skazanych na kary od 1,5 do 3 lat więzienia.
Edmund Husserl pisze swoje fundamentalne dzieło filozoficzne — Medytacje kartezjańskie.
Katarzyna Kobro i Władysław Strzemiński wydają traktat: Kompozycja przestrzeni i obliczenia rytmu czasoprzestrzennego.

1932

Bacewiczówna kończy studia w Konserwatorium Warszawskim i uzyskuje dwa dyplomy: ze skrzypiec otrzymuje wyróżnienie, a z kompozycji konserwatywne jury pod przewodnictwem Eugeniusza Morawskiego ocenia jej zdolności na „czwórkę”.

Na jesieni wyjeżdża razem z bratem Witoldem na koncerty do Kowna i Rygi.

Pod koniec roku Grażyna Bacewicz wyjeżdża do Paryża, gdzie będzie dalej studiować: kompozycję u Nadii Boulanger i grę na skrzypcach u Henri Toureta.


14 stycznia — prawykonanie Koncertu fortepianowego G-dur Ravela w Paryżu.
25 lipca — rząd polski zawiera pakt o nieagresji między Polską a ZSRR (mający obowiązywać przez 3 lata z możliwością przedłużenia).
Ukazuje się drukiem antyutopia Aldousa Huxleya — Nowy wspaniały świat.
Ukazuje się drukiem książka Louisa-Ferdinada Céline’a — Podróż do krańca nocy.

1933

20 maja

Grażyna Bacewicz wraz z Jadwigą Hennert i Jerzym Sulikowskim występuje na otwarciu festiwalu chopinowskiego na Majorce. Humorystyczne epizody pobytu na Majorce opisała Bacewicz w opowiadaniu Gdzie jest pani ciotka?.

W maju Bacewicz otrzymuje nagrodę na konkursie „Aide aux femmes de professions libreza” za skomponowany w 1932 roku Kwintet dęty.

Latem ponownie występuje z bratem Kiejstutem na Litwie.

Lipiec–grudzień

Na zlecenie Grzegorza Fitelberga Grażyna pracuje nad wyciągiem Harnasiów Szymanowskiego na dwa fortepiany.

Wrzesień

Bacewiczówna zaczyna pracę pedagogiczną w Konserwatorium Łódzkim. Będzie tam pracowała tylko jeden rok akademicki.


23 stycznia — prawykonanie II Koncertu fortepianowego Béli Bartóka we Frankfurcie.
30 stycznia — Adolf Hitler zostaje kanclerzem III Rzeszy.
W nocy z 27 na 28 lutego pożar Reichstagu w Berlinie.
23 grudnia — Paul Klee opuszcza Niemcy i udaje się na emigrację do Szwajcarii.
Na IV Kongresie Międzynarodowego Stowarzyszenia Architektury Nowoczesnej zostaje sformuowany zestaw postulatów dotyczących urbanistyki i budownictwa mieszkaniowego, zwany Kartą Ateńską.

1934

8 stycznia

Grażyna Bacewicz występuje w Kownie w podwójnej roli: jako skrzypaczka gra Koncert D-dur Czajkowskiego, a jednocześnie zostaną zaprezentowane jej Trzy karykatury.

10 maja

W Konserwatorium Warszawskim odbywa się koncert kompozytorski Bacewiczówny, na którym zostają wykonane jej nowe utwory, między innymi: Suita dziecięca na fortepian, Kwintet dęty oraz Witraż na skrzypce i fortepian.

Na jesieni Bacewicz wyjeżdża do Paryża by pod kierownictwem Carla Flescha przygotowywać się do Konkursu im. H. Wieniawskiego.


12 marca — prawykonanie symfonii Paula Hindemitha Mathis der Mahler w Berlinie.
W nocy z 29 na 30 czerwca Hitler aresztuje przywódców SA, większość z nich zostanie wkrótce zamordowana. To wydarzenie, znane jako „noc długich noży”, jest kolejnym etapem bezwzlędnej walki Hitlera o wyłączną władzę.
7 listopada — prawykonanie Rapsodii na temat Paganiniego Sergiusza Rachmaninowa (z kompozytorem w roli solisty) w Stanach Zjednoczonych.
Maria Dąbrowska kończy czwarty (i ostatni) tom epopei powieściowej Noce i dnie.

1935

3–16 marca

Bacewiczówna bierze udział w I Konkursie im. H. Wieniawskiego w Warszawie. Konkurs ten miał niezwykle wysoki poziom. Pierwsze miejsce zajeła Ginette Neveu, drugie Dawid Ojstrach, a Grażyna otrzymała wyróżnienie.

Lipiec

Bacewicz bierze udział w organizowanych w Krzemieńcu kursach mistrzowskich. Zabawny epizod z tego pobytu znajdzie się w opowiadaniu Qui pro quo.

Lato spędza Bacewicz z narzeczonym, Andrzejem Biernackim, na Mazurach.

Wrzesień

Bacewiczówna rozpoczyna współpracę z Polską Orkiestrą Radiową założoną przez Grzegorza Fitelberga. Do roku 1938 będzie pełniła funkcję koncertmistrza tej orkiestry.

Listopad

Andrzej Biernacki wyjeżdza na stypendium im. Potockiego do zachodniej Europy (Paryż, Wiedeń, Rzym, Szczecin, Berlin). Z tego okresu pochodzi bogata korespondencja Grażyny Bacewicz z narzeczonym.

Kochany Mój Dudusiu! Strasznie się cieszę, że minął już listopad i zróbmy tak, żeby już w żadnym listopadzie nie być osobno. Zostało już „tylko” 10 miesięcy, a więc jeszcze jakieś 305 dni. Te 5 przejdzie jakoś, ale te 300. Z tym gorzej, bo naprawdę czym dłużej, tym gorzej. Całe szczęście, że jestem tak strasznie zajęta. Wczoraj spałam 3 godziny, a onegdaj 4 godziny. Nie mając kiedy przepisać Tria, przepisywałam w nocy, a tak jeszcze się złożyło, że rano miałam audycję szkolną już o 8 godz.

Fragment listu z 1 grudnia 1935.


8 kwietnia — prawykonanie V Kwartetu smyczkowego Béli Bartóka w Waszyngtonie.
12 maja — umiera Józef Piłsudski.
15 września — zostają uchwalone ustawy norymberskie.
Ukazuje się drukiem powieść Zofii Nałkowskiej — Granica.

1936

5 marca

Na koncercie kameralnym w Polskim Radiu zostaje wykonane Trio na obój, skrzypce i wiolonczelę Bacewiczówny, bardzo pozytywnie ocenione przez krytykę. Na tym samym koncercie występuje Sergiusz Prokofiew.

3 lipca

Po raz pierwszy zostaje wykonana Sinfonietta. Relacja o tym znajdzie się w liście do Biernackiego z 4 lipca:

Kochany Dudusiu!

Przeżyłam wczoraj bardzo piękny dzień. „Symfonietta” (a nie „Symfonietka”, jak piszesz lekceważąco, za co dostaniesz takie lanie po powrocie, że z tydzień nie wstaniesz), otóż „Symfonietta” okazała się rzeczą świetną. Wiesz, że nie lubię się chwalić i że jestem bardzo krytycznie usposobiona do swojej osoby, ale w tym wypadku po prostu nie mam do czego się przyczepić.

6 sierpnia

Grażyna Bacewicz bierze ślub z lekarzem Andrzejem Biernackim. Młoda para zamieszka w Warszawie przy ulicy Koszykowej 35.

21 października

Stanisława Szymanowska na koncercie Towarzystwa Muzyki Współczesnej wykonuje pieśń Bacewiczówny do słów Rabindranatha Tagore Mów do mnie mój miły (przy fortepianie Kiejstut Bacewicz).

W Paryżu w prestiżowym wydawnictwie Maxa Eschiga o ukazuje się dokonane przez Grażynę Bacewicz opracowanie Harnasiów Szymanowskiego.


27 kwietnia — premiera baletu Harnasie Karola Szymanowskiego w Paryżu okazuje się wielkim sukcesem.
17 lipca — początek wojny domowej w Hiszpanii.
19 sierpnia — w Hiszpanii zostaje zamordowany Federico García Lorca.
2 listopada — pierwsza publiczna audycja telewizyjna nadana przez BBC w Wielkiej Brytani.
10 grudnia — w Rzymie umiera Luigi Pirandello.

1937

W Warszawie ma miejsce prawykonanie Sonaty na obój i fortepian Bacewiczówny.


29 marca — w Lozannie umiera Karol Szymanowski.
26 kwietnia — wioska Guernica zostaje zbombardowana przez Niemców. Na kanwie tego wydarzenia Pablo Picasso tworzy jeszcze w tym samym roku swój słynny obraz.
23 sierpnia — w Royen umiera Albert Roussel.
19 lipca — w Monachium zostaje zorganizowana przez nazistów wystawa Entartete Kunst.

1938

28 lutego

Grażyna Bacewicz dokonuje prawykonania swojego I Koncertu skrzypcowego z Polską Orkiestrą Radiową pod batutą Grzegorza Fitelberga. Prasa podkreśla, że to „pierwszy tego rodzaju utwór muzyczny w światowej literaturze muzycznej napisany przez kobietę”.

Czerwiec

Kompozytorka bierze udział w aktywnościach związanych z odbywającym się w Warszawie Pierwszym Kongresem Społeczno-Obywatelskiej Pracy Kobiet. W Teatrze Wielkim odbywa się koncert symfoniczny, podczas którego Bacewiczówna prezentuje swój Koncert skrzypcowy. Wykonywane są także utwory Ireny Białkowiczówny, Anny Marii Klechniowskiej i Wandy Dąbrowskiej.

Listopad

Bacewicz ponownie wyjeżdża do Paryża.

Powstaje I Kwartet smyczkowy. Nie jest to pierwsza próba kompozytorki w tym gatunku muzycznym, ale pierwsza uznana przez nią za godną ukazania się drukiem.

W tym samym czasie powstaje także I Symfonia. Tę kompozycję Bacewiczówna jednak ostatecznie wycofa.


16 stycznia — Benny Goodman wykonawcą pierwszego koncertu jazzowego w Carnegie Hall.
12 marca — wojska niemieckie wkraczają do Austrii. Wydarzenie to znane jest jako Anschluss.
29–30 września — na konferencji w Monachium zostaje zawarte porozumienie o przyłączeniu części państwa Czechosławackiego do Rzeszy Niemieckiej.
W nocy z 9 na 10 listopada ma miejsce w Niemczech pogrom Żydów zwany „nocą kryształową”.
Wydanie powieści Witolda Gombrowicza — Ferdydurke.